Wpływ naszych emocji na ciało jest niekwestionowalny. Skutkiem stresu mogą być m.in.: bezsenność (efekt nadmiaru kortyzolu), bóle głowy (skutek pobudzenia układu nerwowego i krążenia), nasilenie chorób skóry (łuszczycy, trądziku czy AZS). Przewlekły stres wpływa na choroby układu krążenia – bowiem jego nieustanne Dzieci mierzą się w kilku konkurencjach, czasami także drużynowo. Ostatnia jest konkurencja eliminacyjna. Niestety po każdym odcinku jury musi podjąć decyzję, kto z młodych uczestników opuści kuchnię "MasterChefa", co budzi wielkie emocje. Dzieciaki zalewają się łzami żegnając ulubionych kolegów i koleżanki. Emocje dostarczają informacji o tym, jak się czujemy; same w sobie nie są dobre ani złe. Wszystko zależy od ich ekspresji, zarządzania i tego, co w nas wyzwalają. Spójrzmy na przykład. Dobrze ukierunkowana emocja złości pozwala nam wyznaczać granice w niesprawiedliwych sytuacjach, takich jak zapobieganie maltretowaniu nas przez kogoś. Dziennikarstwo już dawno przestało polegać na informowaniu o wydarzeniach, ludziach i problemach. Zamiast tego kreuje fikcyjną rzeczywistość na potrzeby przyjętej linii światopoglądowej, ponieważ mniej więcej od połowy XX wieku panuje przekonanie, że nastroje, gusta i zainteresowania społeczeństw powinny być kreowane odgórnie, aby nie dopuścić do powtórki z lat 1939 – 1945. Na szczęście istnieją sprawdzone sposoby, aby wynurzyć się ponad silne emocje i spróbować spojrzeć na swoją relację z “góry”, to znaczy z takiego poziomu, gdzie możliwy jest mniejszy lub większy obiektywizm. W tym celu popracujemy nad skupieniem się na tym, co nam służy i wybiciu się z tego, co utrwala chaos. Krok pierwszy. Bo albo wydają się nam głupie i sztuczne, albo w różnych sytuacjach tak zalewają nas emocje, że zapominamy o jakichkolwiek regułach dobrej komunikacji. Bywa też tak, że sami nie wiemy, co tak naprawdę czujemy w danej sytuacji ani czego potrzebujemy. Zasadniczo rodzą się z percepcji przed światem, a nie z rozumowania jako takiego. Po prostu, coś, co jest postrzegane jako korzystne, wyzwala emocje sympatii. Przeciwnie. Wiele ludzkich zachowań zależy od emocji. Te zatem mogą być transcendentalne lub przynajmniej mieć duży wpływ na podejmowane przez nas decyzje. CZYM SĄ EMOCJE. Emocje to reakcje zachodzące w naszym mózgu (w ciele migdałowatym i korze przedczołowej), które wywołują reakcje biochemiczne w naszym ciele, tym samym wpływając na nasz stan fizyczny. Ewolucyjne znaczenie emocji jest niepodważalne i to nie tylko u ludzi ale i u wielu zwierząt – emocję pozwalały przetrwać. Okazało się, że niezależnie od przynależności kulturowej, emocje klasyfikowane były tak samo niezależnie od szerokości geograficznej i narodowości. Wynik ten wskazywał, że emocje zakorzenione są głęboko w naszej biologii, tak jak twierdził Darwin. Co więcej, można było przypuszczać, że ewolucja wyposażyła nas w kilka W wyniku trudności, różnych zdarzeń może nas dopaść lęk, smutek, strach, obrzydzenie. I wtedy któraś z tych części, któryś z tych obszarów może przejmować nad nami kontrolę. Jeżeli przejmą kontrolę emocje, wówczas mamy wrażenie, że zalewają nas, Nie jesteśmy sami sobie z nimi poradzić. YLJk. „Tylko mi tu bez emocji”, „ok., to spójrzmy na tą sytuację bez emocji i podejmijmy wreszcie decyzję” , „emocje są złym doradcą” – zdarzyło Ci się słyszeć lub wypowiadać takie zdania? Jak myślisz, czy naprawdę da się „wyłączyć emocje” lub w pełni je kontrolować? A jeśli tak, to czy stało by się to z korzyścią czy stratą dla Ciebie? Czy są emocje pozytywne lub negatywne? Jak je rozróżnić? I jak sobie w ogóle z nimi radzić? Na te i kilka innych pytań, postaram się rzucić nowe (?) światło. Choć zdarza Ci się myśleć o emocjach jak o szkodliwych i nielogicznych impulsach, które trudno Ci opanować, w rzeczywistości są to naturalne i potrzebne reakcje (odczucia) towarzyszące Ci w każdej chwili (tak, teraz też ;) ). Emocje mają swoją nieocenioną i bardzo wartościowe funkcje: informują o tym, co się z Tobą w danej chwili dzieje, czyli jak przeżywasz i jakie ma dla Ciebie znaczenie to, co obserwujesz, słyszysz, doświadczasz, są źródłem informacji o otoczeniu, pokazują co jest dla Ciebie ważne, motywują lub modyfikują Twoje działania np. w trosce o Twój odpoczynek lub ochronę, wspierają w podejmowaniu decyzji, pozwalają doświadczać relacji i komunikacji z innymi, są cennym katalizatorem potrzebnym w rozwoju osobowości. Emocje są subiektywnymi odczuciami i bardzo indywidualnymi. To znaczy, że ta sama rzecz, fakt, zjawisko, słowo, gest może wywołać skrajnie różne reakcje u różnych ludzi. Mamy inne doświadczenia, wyrośliśmy w różnych domach, środowiskach, otoczeniu i to nas różnie ukształtowało. Mój ulubiony, prosty przykład: idziesz ulicą i widzisz psa, który porusza się w Twoim kierunku – teraz stop: co czujesz? Radość ? (jako dziecko lubiłaś bawić się z psem, masz pozytywne skojarzenia) Smutek? (zdechł Ci ukochany pies i każdy inny przypomina Ci o jego stracie) Strach? (ugryzł Cię kiedyś pies i od tej pory się ich boisz). Jak widzisz, ten sam bodziec, różne reakcje, różne emocje. Wynikające oczywiście z różnych doświadczeń i aktualnego nastroju itp. Co chcę przez to powiedzieć? Emocje są naturalną, wewnętrzną odpowiedzią na to, co się dzieje w Twoim otoczeniu i tego jakie temu nadajesz znaczenie. Nie są ani złe, ani dobre, po prostu są. I choć żyjemy w czasie, gdzie często bardziej doceniany jest rozum, logiczne myślenie, wiedza, dowody, fakty i ogólnie „twarde, obiektywne dane” to jednak emocje są równoprawnym narzędziem poznania, jak zmysły i logiczne rozumowanie. Dlatego warto umieć je w sobie rozpoznawać, nazywać, rozumieć skąd się biorą i korzystać z nich z korzyścią dla siebie. Radzenia sobie z emocjami najczęściej uczymy się w domu rodzinnym. Niestety, poza tym środowiskiem, jest mało okazji uczenia się co praktycznie z nimi robić. Szkoła częściej zajmuje się przekazywaniem wiedzy, niż rozwojem emocjonalnym dzieci (choć oczywiście są od tego cudowne wyjątki). I tak, jako dzieci zamiast uczyć się korzystać z nich, uczymy się często je tłumić, wypierać lub udawać – przed innymi lub przed sobą – że nie są ważne, że są inne niż są w rzeczywistości, albo że nie istnieją. Chaos emocjonalny narasta i w rezultacie jako dorosła osoba możesz nie umieć radzić sobie ze swoją złością, gniewem, smutkiem, stresem, bezradnością czy lękiem. Ba, możesz nawet przestać je czuć… choć na pewno będziesz odczuwać tego konsekwencje tj. ból głowy, kręgosłupa, trudności ze snem, koncentracją, ciągłe zmęczenie, wymioty, przewlekły stres, wypalenie zawodowe lub nawet niektóre choroby. Problem może pojawić się również wtedy, gdy emocje zalewają Cię w taki sposób, że trudno Ci nad nimi zapanować i jednocześnie racjonalnie myśleć. Możesz myśleć, że rozwiązaniem jest jeszcze bardziej je skontrolować, ujarzmić lub jakoś nie czuć. Niestety takie rozwiązania są krótkotrwałe i działają do czasu.. aż emocje nie wybuchną ze zdwojoną siłą. Wypieranie trudnych emocji ma jeszcze jedną cenę. Często chcąc pozbyć się np. złości czy lęku, pozbywamy się jednocześnie umiejętności cieszenia się i radości z życia. Jak nauczyć się radzić sobie z emocjami? Co zrobić, aby wspierały Cię w codzienności, w relacji ze sobą (np. w poczuciu własnej wartości), w relacjach i komunikacji z innymi ludźmi: w związku, w pracy, z dziećmi? O1. Uświadom sobie, że każda emocja jest dobra i czemuś służy. Każda jest potrzebna, a nawet niezbędna. Potraktuj je jako sojusznika. Mamy emocje podstawowe, wrodzone, wspólne dla ludzi na każdym końcu świata: złość, smutek, lęk, radość, wstręt i zdziwienie. I każda z nich jest informacją o czymś. Złość – informuje, że Twoje granice lub ważne potrzeby zostały lub mogą zostać przekroczone. Pomaga, bo daje energii do reakcji: ochrony swojego terytorium i swoich bliskich. Smutek – jest impulsem do refleksji, okazją do zatrzymania i zatroszczenia się o siebie samego, ułatwia radzenie sobie ze stratą. Daje sygnał do szukania źródła problemu, jest też widoczna dla innych, którzy dostrzegając go, mogą o nas zadbać oraz nawiązać silniejszą więź. Strach– informuje o zagrożeniu i motywuje do ucieczki, wzmaga czujność i zmysł obserwacji, aby uchronić Cię przed niebezpieczeństwem. Radość – daje gotowość do podejmowania wyzwań, poprawia nastrój, pomaga budować relacje poprzez zapraszanie innych do dzielenia tej radości. Zdziwienie – motywuje do poszukiwania rozwiązań, odkrywania nowości i uczenia się. Wstręt – informuje o fizycznych i psychologicznych truciznach. Oczywiście to dość adaptacyjne i krótkie wyjaśnienie. Ważne jest jednak, aby mieć świadomość, że emocje są w końcu związane z naszą naturą, biologią, ciałem, ewolucją i nie ma co mieć do siebie o nie pretensji. Są też emocje złożone jak np. tęsknota – to radość połączona ze smutkiem, albo żal – złość połączony ze smutkiem. Emocje złożone można porównać do barw, które zmieszane ze sobą, dają nowe odcienie. 02 Naucz się nazywać i rozpoznawać swoje emocje. Pytaj się siebie często, nawet kilka razy dziennie, co czuję? Jakie to uczucie? Co teraz przeżywam? O czym mnie informuje ta emocja? I dociekaj skąd się bierze: co mnie tak zezłościło? Dlaczego się zasmuciłam? Czego się teraz boję? Zobaczysz, odkryjesz, że emocje wcale nie są takie „bez sensu” i nie zawsze warto je kontrolować, a wręcz przeciwnie, z czasem staną się dla Ciebie kompasem, który niezawodnie będzie Ci wskazywał kierunek do szczęśliwego życia. Jeśli nie mamy dobrych wzorców, to bez świadomości sytuacji, w której się znajdujemy i przepracowania traum wręcz automatycznie odtwarzamy te, które znamy. I tak powielamy brak więzi, chłód emocjonalny i zamykanie się w sobie, gdy jest trudno. Żyjemy wtedy razem, ale tak naprawdę osobno. I nawet jeśli świadomie tego nie chcemy, bardzo trudno jest nam po prostu zrobić inaczej. W ćwiczeniu kontaktu i nazywania swoich odczuć może być Ci potrzebna LISTA EMOCJI. Ona często ułatwia, szczególnie na początku, nazwanie tego, co czujesz. Poniżej przedstawiam Ci (skróconą!) listę emocji. Możesz ją też pobrać w wersji do druku i nosić ją zawsze przy sobie, aby ułatwić sobie rozpoznawanie i nazywanie swoich emocji. Pamiętaj! Nawet jeśli na początku będzie Ci trudno – trening czyni mistrza. Do dzieła! LISTA EMOCJI I UCZUĆ ZŁOŚĆ RADOŚĆ SMUTEK STRACH EMOCJE ZŁOŻONE Wzburzenie Euforia Zawód Trwoga Wstyd Frustracja Błogość Gorycz Niepokój Poczucie winy Nienawiść Podniecenie Rozpacz Lęk Zakłopotanie Irytacja Szczęście Żal Przerażenie Wstręt Wściekłość Rozbawienie Melancholia Panika Tęsknota Wkurzenie Entuzjazm Zmartwienie Obawa Dyskomfort Gniew Zadowolenie Przybicie Niepewność Rozczarowanie Zdenerwowanie Zachwyt Depresja Bojaźliwość Upokorzenie Podrażenienie Wdzięczność Apatia Nieśmiałość Trauma Zniecierpliwienie Wesołość Żałoba Podejrzliwość Poczucie bezpieczeństwa Zacietrzewienie Ekscytacja Przygnębienie Powściągliwość Poczucie wartości Oburzenie Sympatia Ból Zagubienie Poczucie niższości Niechęć Życzliwość Zranienie Wahanie Poczucie straty Pogarda Satysfakcja Przygaszenie Podejrzliwość Poczucie krzywdy Mściwość Odprężenie Zniechęcenie Popłoch Obojętność Desperacja Ożywienie Skrępowanie Furia Serdeczność Zazdrość Uraza Czułość Bezsilność Szał Ulga Bezradność Beztroska Amok Spełnienie Napięcie Docenienie Współczucie Przyjemność Zmęczenie Niezadowolenie Akceptacja Miłość Ufność Oszołomienie Zakłopotanie Pogarda Wyrzuty sumienia Uwielbienie Zaskoczenie Listę emocji i uczuć w wersji do druku możesz pobrać tutaj. Przy podejmowaniu decyzji mówi się też „słuchaj swojego serca” lub „a co Ci podpowiada intuicja?” to właśnie odwołanie do emocji. Rozpoznaj je, a one poprowadzą Cię we właściwym kierunku. Dlatego też lepiej ich nie tłumić, bo to tak, jakbyśmy odcinali sobie jedną z nogę i chcieli nadal normalnie chodzić albo biegać. Nie da się… Oczywiście zdarza się też, że samo nazywanie emocji nie wystarcza, by sobie z nimi skutecznie radzić. Czasem trudniej je odblokować i poczuć. To taki stan, gdy z jednej strony czujesz jakby „zamrożenie”, a z drugiej jednak coś Cię uwiera. Czasem też emocje zalewają tak silnie, że samodzielnie trudno sobie z tymi stanami poradzić. To znak, że czas najwyższy zgłosić się o pomoc do specjalisty, psychologa, psychoterapeuty, który pomoże nauczyć się na nowo obchodzić się z własnymi emocjami tak, aby pomagały tworzyć dobre życie i dojrzałe relacje. A Ty? Jak sobie radzisz ze swoimi emocjami? Podziel się swoimi refleksjami i sposobami w komentarzu! A jeśli Ty masz trudność w nazywaniu, rozpoznawaniu swoich emocji i chcesz lepiej sobie z nimi radzić, ale nie wiesz nawet od czego zacząć, a wszystkie dotychczasowe pomysły nie przyniosły oczekiwanego efektu, umów się na 45 minutowe spotkanie ze mną. Sprawdzę czy i jak mogę Ci pomóc w tej sprawie i jak w Twoim przypadku wyglądałby proces rozwoju i pracy nad sobą, dzięki, któremu będziesz mogła mieć lepszy kontakt ze sobą i lepiej zarządzać swoimi emocjami. 45 minutowe spotkanie Zapisz się Podobał Ci się ten artykuł? Jeśli tak, to zapisz się na newsletter, aby otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach o budowaniu udanych relacji i dobrego życia. Odpowiedzi blocked odpowiedział(a) o 16:14 Emocje to znaczne poruszenie naszego umysłu. Istnieje pewien podział emocji: negatywne oraz to takie, które źle wpływają na naszą psychikę, zaś pozytywne pobudzają do działania, sprawiają, że na naszej twarzy pojawia się szczery uśmiech. Emocje stanowią niezbędny element psychiki człowieka, służą przystosowaniu się do otoczenia, ukierunkowują jego działania, pełnią ważną rolę w procesie uczenia się. moim zdaniem emocje, to nasze wyrażenie się..emocje są nieodłącznym elementem naszego bycia..niestety, doświadczyłam tego sama i wiem, że nie wszystkie są dobrze odbierane przez nas samych.. bo np. radość jest pozytywną emocją , a smutek , cierpienie, czy chociażby nieodwzajemniona miłość? Tak, ja nieodwzajemnioną miłość osobiście kwalifikuję do emocji...Bo to przez nią płaczesz nocami, masz zły humor i chęć wyrzucenia tego wszystkiego w h*j ( za przeproszeniem ) ...Ale zadaj sobie pytanie - czy świat istniałby bez emocji ?Jak wyrażałbyś to co czujesz?Jak okazywałbyś radość , smutek ?Nie byłoby miłości...Nie byłoby przyjaźni... Lavenda odpowiedział(a) o 16:41 Nieodłącznym elementem człowieka. Shiya odpowiedział(a) o 16:54 blocked odpowiedział(a) o 18:12 To chciałeś ściągnąć ?: [LINK] Nie ma sprawy Emocja - stan znacznego poruszenia umysłu. Słowo to miało w historii wiele znaczeń przed-psychologicznych i odnosiło się nie do stanu indywidualnego umysłu, ale najpierw do przemieszczania się (ludów, populacji), potem do prawie fizycznej agitacji (np. w przypadku burzy, an Emotion in the air,We współczesnym znaczeniu tego słowa emocja implikuje aspekt działaniowy, reakcyjny, i nie jest równoznaczna z pasywnym uczuciem (ang., fr. passion, gr. πάσχω, zob. namiętność). Uważasz, że ktoś się myli? lub Czy emocje są potrzebne?Cały proces emocjonalny składa się z emocji, reakcji naszego ciała, myśli oraz ekspresji (mimika, postawa ciała, reakcje: śmiech, płacz).Emocje budują sferę psychiczną. Cztery z nich: radość, smutek, strach i złość są bazą dla takich przeżyć jak nadzieja, wzruszenie, bezradność, współczucie, wściekłość, emocjom odczuwamy i reagujemy na świat wewnętrzny i zewnętrzny. To jak czujemy się będzie warunkowało kierunek naszych działań lub jego emocje warunkują adaptację, pozwalają na modelowanie automatycznych reakcji. Informują nas o realności, stanowią pierwszą linię obrony. Pamiętajmy jednak również, że komunikujemy się głównie przez budują naszą indywidualność. Dzięki emocjom nawiązujemy relacje, tworzymy wspólnoty, rozwijamy naszą sferę egzystencjalną i duchową, rozwijamy się i lepiej emocjom odczuwamy motywację, to one nadają ruch naszemu światu wewnętrznemu i zewnętrznemu. Chronią, ale i budują komunikacje werbalną (przy pomocy słów) jak i pozawerbalną (przy pomocy mimiki, gestów i postawy naszego ciała). Pomagają nam dookreślić świat wewnętrzny u innych. To emocje budują jesteśmy w nowym doświadczeniu to emocje powiedzą nam, czy chcemy to doświadczenie kontynuować, czy wolelibyśmy je przerwać. Emocje są więc nośnikiem informacji co lubimy, a czego nie – czyli co?To stan wewnętrzny warunkujący działanie, system obejmujący subiektywne uczucia, pobudzenie fizjologiczne, związane z nimi reakcje i zmiany zachowania. Emocja to subiektywne doświadczenie wewnętrzne obejmujące zarówno sferę psychiczną (np. wzruszenie, podniecenie, niepokój) jak i ciała (np. przyspieszona akcja serca, wzmożone ucieplenie, drżenie mięśni).Emocje bezwarunkowo występują, gdy coś jest dla nas ważne. To one pomagają zapamiętywać, kreować, trwać w naszych działaniach, nadają poczucie sensu, sprawiają, że nasze życie odczuwane jest jako o silnej emocje są dobre/pozytywne a jakie złe/negatywne?Podczas sesji zachęcam do odchodzenia od tego podziału. Każda z emocji jest wskaźnikiem (informacją) naszego świata wewnętrznego i zewnętrznego. Każda z nim niesie ważną informację. Warto, aby każda z nich została emocji złą czy negatywną rodzi wrażenie, że nie powinna powstawać i stąd chęć wycięcia, pozbycia się. Kolejno może powstać marzenie, że gdy emocje wytniemy, przestaniemy czuć dyskomfort. Nic bardziej błędnego. Emocje pozostają, a nasz świat wewnętrzny rozpoczyna proces ich wentylacji np. przez odczucia ciała czyli objawy psychosomatyczne takie jak bóle głowy, kręgosłupa, kołatania serca, uderzenia gorąca, wzrosty część emocji będzie przyjemnych a inne trudne do przeżycia. Warto jednak przyglądać się im, zrobić przestrzeń dla odczuwania, czyli dookreślić z czego wynikają, jak powstały, na co przyjemne będą sprzyjały podtrzymywaniu danej aktywności, trudne spowodują zatrzymanie w danym działaniu, czy w danej relacji. Przyjrzyjmy się, które relacje chętniej podtrzymujemy: zwykle te, które są źródłem przyjemnych emocje stanowią dla nas wskaźniki zjawiska, które może być dla nas uszkadzające. Pamiętajmy, że ból choć nieprzyjemny informuje nas o zagrożeniu – może uratować nam życie, ochronić przed większym uszkodzeniem. Podobnie jest z trudnymi emocjami: informują o obszarach, nad którymi warto zastanowić się. Jeżeli dana sfera naszego życia jest źródłem głównie trudnym emocji – dlaczego w niej pozostajemy i nic nie zmieniam?Gdy czujemy chaos, mamy wrażenie bezsilności i trudności z dookreśleniem co jest dla nas korzystne, a co destrukcyjne – warto rozważyć psychoterapię. Zajmuje się ona nie tylko terapią zaburzeń, ale również może mieć charakter rozwojowy i dookreślający nasze funkcjonowanie wewnętrzne w tym bardziej i mniej uświadamiane czego zacząć pracę z odczuwanie jest tak trudne?Ponieważ często włącza się nasz wewnętrzny krytyk oceniający, że nie powinniśmy czuć, reagować, tak myśleć i działać. Każdy z nas jest inny, nie lepszy i nie gorszy, ale inny. Każdy z nas ma prawo na tą samą sytuację reagować w inny sposób. Nie ma dobrej lub złej reakcji. Każda nasza emocja wynika z konstelacji naszych doświadczeń, konstruktu naszej osobowości i konkretnego specyficznego dla naszych doświadczeń obrazu rzeczywistości. Nawet gdy odczuwamy podobnie w danej relacji – intensywność tych odczuć może być zwłaszcza te trudne, nie są oznaką słabości, ale dojrzałości. To wczesnodziecięce mechanizmy obronne, które powstały w pełnych deficytu relacjach, powodują wycinanie emocji. Dojrzała struktura silnej osobowości odczuwa i radzi sobie z przeżyciami, nie przez wycinanie, ale widzenie całego kontekstu, w którym powstają emocje. Zachęcam do traktowania emocji jak naszych drogowskazów. Nie oceniajmy negatywnie naszych odczuć – to część nas, równoprawna i zawsze wspierająca nasze że wycinanie emocji powoduje ich kumulację, z drugiej strony – intensywne emocje, którym damy przestrzeń zaczną wygasać. Taka jest dynamika naszego odczuwania. Jeżeli mamy tendencje do wycinania naszego odczuwania: zaryzykujmy, spróbujmy wytrzymać i wówczas zaczniemy doświadczać, że mimo obaw emocje nie zalewają, zwłaszcza, gdy w miejsce krytyka uaktywni się nasz wewnętrzny wycięte emocje zalewają i wentylują w sytuacjach, które wydają się być nieadekwatne np. w formie ataków paniki czy ostrych dolegliwości bólowych. Im wcześniej zaopiekujemy się naszymi trudnymi przeżyciami tym mniejsze będzie ryzyko ich niekontrolowanej wentylacji w formie objawów ciała, ale też nadużywania alkoholu, kompulsywnego objadania się, zakupów, czy podejmowania irracjonalnego komunikować się w wewnętrznej mi osoba intensywnie przeżywa wszystkie emocje. Jak pomóc panować nad emocjami?Pamiętajmy, że w przypadku każdej emocji istnieje jej przyczyna. Każdy z nas może też inaczej i z inną intensywnością przeżywać. Nasz obraz świata może różnić się od obrazu świata bliskiej nam osoby. Nie oznacza to, że któryś z tych obrazów jest prawidłowy, a inny błędny. Różnimy się jakościami wewnętrznymi, które indukują różne jakości w naszym świecie zewnętrznym. Czasami spotkanie tych jakości będzie początkiem kreatywnej, głębokiej relacji, a czasami trudno nam będzie w tych odmiennościach i relacja pozostanie płytką lub wygaśnie. Pamiętajmy także, że każda relacja ma swoją pomocą będzie więc pozostawienie przestrzeni dla odmienności drugiej osoby oraz próba poznania i zrozumienia co kryje się za emocjami i ich intensywnością. To buduje atmosferę bezpieczeństwa i zaufania, otwiera i pozwala poznać odmienność jakości, w których jesteśmy. Przestrzeń na pokazanie emocji może pomóc zwentylować trudne odczucia (rozmowa jest jednym z narzędzi uwalniania i poznawania emocji).Starajmy się powstrzymać od zgadywania co czuje bliska nam osoba. Posłuchajmy i bądźmy uważni. Zaopiekujmy się bliską nam osobą, ale pamiętajmy o sobie i własnych granicach oraz potrzebach. Nie nalegajmy na pokazywanie, jeżeli widzimy brak gotowości. Pamiętajmy: czasami wystarczy być, nie trzeba nic też czasami odczuwa intensywniej i u każdego mają prawo pojawić się te najtrudniejsze z przeżyć: bezsilność, wściekłość, złość, nienawiść. Zobaczenie i zrozumienie przyczyny emocji to początek drogi nad panowaniem nad nimi. Kolejne kroki to odpowiedzi na pytania:O co chodzi w danej sytuacji? Dlaczego tak odczuwam?Co mówi moje ciało o odczuwaniu?Jakie myśli pojawiły się przed emocjami?Czego potrzebuję w danej sytuacji?Czy działanie, które chcę podjąć jest zbieżne z moimi potrzebami i wartościami?Złość może oznaczać przekraczanie naszych granic, strach – zagrożenie, smutek – utratę, poczucie winy – to częste echo przeszłości. Każda z nich niesie informacje, jest adaptacyjna i wspierająca dla naszych myśli i decyzji. Pamiętajmy też: to nasze myśli generują emocje!Jak radzić sobie z trudnymi to jest dojrzałość emocjonalna?To odczuwanie naszych emocji i kontakt z nimi. Dojrzała emocjonalnie osoba nie wycina emocji, ale odczuwa je, wie z czego wynikają, potrafi dać im przestrzeń, przyjąć, że są częścią struktury psychicznej oraz wsłuchać się w nie oraz dookreślić, jak może je są wówczas wypadkową emocji i procesów myślenia opartych na doświadczeniu, ale i adekwatnym ryzyku wynikającym z naszej woli. Wówczas powstaje wrażenie wpływu i kierunkowego to dzięki emocjom adaptujemy się, reagujemy, planujemy, uczymy o dojrzałości warto zgłosić się do psychoterapeuty?Gdy mamy wrażenie, że nasze reakcje są nieadekwatne, gubimy się w odczuwaniu, mamy wrażenie chaosu i zmęczenia na poziomie psychiki i ciała. Psychoterapeuta pomoże nam spojrzeć na emocje z rożnych perspektyw, nadać im znaczenie, poszukać przyczyn. Często sięgamy podczas sesji do przeszłości i pierwszych relacji, aby nadać znaczenie odczuwaniu w teraźniejszości. Nasz poziom przeżyć nie zna granic czasu. To co odczuwaliśmy w dzieciństwie może pobrzmiewać w teraźniejszości i stąd często wspominane przez moich pacjentów wrażenie nieadekwatności: „Dlaczego to odczuwam? Przecież to dziecinne! To budziło mój lęk w dzieciństwie, ale dlaczego teraz?”Przyjrzenie się naszemu światu przeżyć pozwala na rozdzielenie naszych doświadczeń i wpisanie ich w obszary naszych doświadczeń z taka wiedza pomaga? Tak. Przynosi ulgę. To co wydawało się irracjonalne nabiera znaczenia. Ból przeszłości może zostać uznany i zaopiekowany, a to rozpoczyna drogę ku nowemu przeżywaniu: rozumianemu i modelowanemu przez dojrzałą osobowość, która nie będzie hamowana doświadczeniami bez emocji byłoby bezbarwne, a relacje płytkie. Doceńmy ten obszar naszego odczuwania i potraktujmy emocje jak naszych emocjonalny – czym się to jest wybrać psychoterapeutę?Kierując się naszym wewnętrznym głosem, który pojawi się, gdy przyjrzymy się doświadczeniom psychoterapeutów, czyli ukończonym przez nich szkoleniom oraz temu czy nadal dbają o swoje kwalifikacje. Psychoterapia jak każda inna dziedzina rozwija się i zmienia. Powstają nowe nurty, zmianie ulega postrzeganie procesów psychicznych w ramach psychoterapii oraz metod, które mogą przynieść pomoc osobom zgłaszającym się do przejrzeć także wpisy na blogu, ponieważ pokażą one warsztat pracy danego psychoterapeuty. Warto także umówić się na pierwszą sesje, która zawsze ma charakter istnieje idealny psychoterapeuta, który może pomóc każdej osobie. Ma znaczenie do kogo zgłosisz się i z kim rozpoczniesz tę ciężką pracę. Zawsze przy wątpliwościach po pierwszej sesji – nadal psychoterapii pracujemy na głębszych poziomach przeżywania. Najważniejszy jest Twój komfort i Twoja subiektywna psychoterapię przygotować się do pierwszej sesji u psychoterapeuty?Warto dookreślić naszą trudność i cel terapii. Jeżeli do spotkania z psychoterapeutą zainspirował nas konkretny objaw – warto przyjrzeć się w jakich okolicznościach pojawił się, jakie towarzyszyły temu emocje, odczucia w ciele, myśli, działania. Ważne będzie także jakie trudności, poza tym objawem, występują w naszym świecie wewnętrznym, jak widzimy rzeczywistość jak budujemy i utrzymujemy ważne dla nas relacje. Psychoterapeuta może również zapytać o nasze pierwsze relacje (z rodzicami, innymi opiekunami) oraz o aktualne relacje rodzinne i nie wypisuje recept na leki, nie będzie ingerował także w farmakoterapię (leczenie lekami), stąd przy znacznym nasileniu dolegliwości warto rozważyć konsultację psychiatryczną. Psychoterapia może być prowadzona (i często ma to miejsce) równotorowo z farmakoterapią. To wzajemnie wspomagające się metody w zadawane pytania przed podjęciem psychoterapii. Cveta Dimitrova. Fot. Kacper Godlewski Kiedy scrollujemy feedy o wojnie, nie robimy tego tylko po to, żeby zgromadzić informacje. Chcemy też zobaczyć, czym wojna jest. Ale po przekroczeniu pewnej granicy nasz umysł broni się przed intensywnymi uczuciami wywoływanymi przez kolejne drastyczne wiadomości czy tragiczne obrazy. Dryfujemy na cienkiej tratwie między zaangażowaniem emocjonalnym i współodczuwaniem a pogrążaniem się w jakiejś odmianie apatii. Sławek Blich: Ludzie przynoszą wojnę do gabinetu? Cveta Dimitrova: Oczywiście. A ty? W jakimś stopniu, jak każde z nas. To znaczy? Noszę ją w myślach, próbuję ugruntować się na nowo w rzeczywistości. Nie byłabym człowiekiem, gdybym nie odczuwała także trudniejszych emocji z nią związanych. Psychoterapeutce łatwiej się kontrolować i nie wpadać w panikę? Żaden rodzaj profesjonalnego treningu nie może przygotować ludzkiej psychiki na wojnę. Skrywasz przed pacjentami, że sama się boisz? Nie odsłaniam zanadto swoich uczuć, bo nie moje uczucia są przedmiotem pracy terapeutycznej. Zarazem nie jest możliwe, żeby coś tak masywnego nie wtargnęło w nasze życie psychiczne. I pacjent, i terapeuta współdzielą rzeczywistość, a ten lęk jest realny i towarzyszy niemal wszystkim w naszej części Europy. Nie chodzi jednak o to, żeby się w tym stanie zakleszczyć razem z pacjentem. Bo przeżywamy teraz całe spektrum trudnych emocji, myślenie jest natomiast w takich chwilach trudniejsze. Znajoma dziennikarka: „nie przypuszczałam, że na terapii nie będę mówić o swojej matce, tylko o Putinie”. Doświadczamy głębokiej ingerencji wojny w psychikę, w nasze emocje i intymność, na poziomie indywidualnym i zbiorowym. To jak z covidem – wszyscy w tym jesteśmy, uczestniczymy w jednej rzeczywistości społecznej, która bardzo na nas wpływa i modeluje nasze życie, czy tego chcemy, czy nie. Możemy ją różnie interpretować, różnie przeżywać, inaczej rozkładać akcenty, ale tak silne doświadczenie jak wojna niemal w każdym uruchomi historię opowieści rodzinnych, obrazów, skojarzeń i przeżyć. A do tego dzieje się coś jeszcze innego – oddala się czy też zupełnie znika z horyzontu pewna część starej rzeczywistości. Ta, która wydawała nam się czytelna i przewidywalna. Nasze plany zawodowe, inwestycje, podjęte decyzje osobiste, postanowienia czy zobowiązania stają nagle pod wielkim znakiem zapytania. Boimy się o siebie, o swoje mieszkania, o przyszłość? Boimy, ale jesteśmy jeszcze na bardzo wczesnym etapie przetwarzania tego, co się wokół nas dzieje. Dzieje się wojna, tuż za polską granicą. Tak. Jednym z najwcześniejszych mechanizmów obronnych, jakie tu stosowaliśmy, był pewien rodzaj zaprzeczenia: niby zdawaliśmy sobie sprawę, że to się może wydarzyć, rozmawialiśmy o tym od dawna, śledziliśmy media, ale jednak nie wierzyliśmy, że wojna w końcu wybuchnie, że wybuchnie tak blisko nas. Wydawało się to niemożliwe. To, co dzieje się z nami w tej chwili, jest więc rodzajem szoku, próbą przebicia się umysłem do tego, co realne. To balansowanie między poczuciem realności i nierealności. Žižek: Zimna wojna i gorący pokój czytaj także Niedawno w nocy obudził mnie sen: jedynka brytyjskiego tabloidu zapowiedziała „doomsday”, zagładę, był nawet licznik do końca świata. Obudziłem się, sięgnąłem po telefon komórkowy na stoliku i przeczytałem nagłówek o płonącej elektrowni atomowej w Ukrainie. Moje zdolności do jasnowidzenia są jednak marne i niepoparte większymi sukcesami. Ile więc nam, ludziom, potrzeba: czasu, scrollowania, ekspozycji, repetycji, żeby uwikłać w wojnę swój mózg? Tego się oczywiście nie da zmierzyć. Na każdego może zadziałać zupełnie inna dawka i intensywność takich bodźców. To zależy od indywidualnych predyspozycji. W jednych lęk będzie narastać, w innych pojawi się osobliwy rodzaj ulgi, że to, czego się bali, nie jest ich wymysłem. Nasza konstrukcja psychiczna może różnie odpowiadać na wyzwania jej rzucane: jedni mogli na przykład nie przejąć się pandemią koronawirusa, wierząc w swoje zdrowie i nieprzezwyciężoną odporność, a już z kolei wojna może w nich ewokować zupełnie inny rodzaj reakcji. Na przykład wielkie, paraliżujące poczucie zagrożenia. To, co mówisz – że rzeczywistość zewnętrzna tak wtargnęła do twojego życia wewnętrznego i że zaczyna tam żyć swoim życiem, choćby w snach, pokazuje, że wojna jest doświadczeniem skrajnym, trudnym, które wchłaniamy nawet wbrew naszej woli, na poziomie niekoniecznie jawnym i przetworzonym. Wojna przenika do nas czy to w formie obrazu, czy tekstu, czy wpisu w mediach społecznościowych. Wszystkiego, co przychodzi ze świata zewnętrznego i co wchodzi potem w interakcje z naszym życiem wewnętrznym. Podobnie jak w przypadku covidu, teraz też towarzyszy nam ta kompulsywna potrzeba nadążania za wydarzeniami, bycia na bieżąco, scrollowania wszystkich dostępnych live blogów. Ja tak robię, choć oszukuję się, że tylko ze względu na pracę. Wojna to zawsze straszliwa destrukcja. Ale naturalnym sposobem radzenia sobie z nią, jakimś wybiegiem naszego umysłu, będzie próba nadania tej destrukcji sensu. Scrollowanie i czytanie wszystkiego to w pewnym sensie próba zbierania umysłu, który się kawałkuje w doświadczeniu wtargnięcia czegoś tak szokującego jak wojna. Próba konsolidowania go. Ale to, że w tak nałogowy, kompulsywny sposób obcujemy z informacjami o wojnie, może być też czynnikiem wzmacniającym trudne objawy i emocje. W gruncie rzeczy wiemy, że sobie w ten sposób nie pomagamy, że niczego nowego się już nie dowiemy. Ale wciąż to robimy. I co chcemy znaleźć? Czego szukamy? Ja bym powiedziała, że jakiejś pewności. Nawet jeśli komunikat, który znajdziemy, przyniesie informację przerażającą, to paradoksalnie wywoła stan w pewnym sensie bardziej możliwy do wytrzymania dla psychiki niż trwała, pełna napięcia niepewność. Taka, w której nie wiesz, co się wydarzy, nerwowo oczekujesz rozwiązania, które nie nadchodzi, a liczba możliwych scenariuszy pozostaje nieskończona. Fake newsy o wojnie w Ukrainie zalewają sieć [rozmowa z weryfikatorką treści] czytaj także I chłoniemy to wszystko na żywo, jakby to był mecz, a każda sekunda mogła przesądzić o porażce lub zwycięstwie któregoś z zespołów. Bo w tej chwili nie dysponujemy niczym na poziomie zbiorowym, instytucjonalnym, co dawałoby nam poczucie, że jest ktoś lub coś, co nad tym wszystkim panuje i doprowadzi do bezpiecznego zakończenia. W pewnym sensie każdy z nas staje się w takiej chwili prywatnym centrum dowodzenia. To ty możesz swoimi poszukiwaniami zdobyć tę najwłaściwszą informację. To ty możesz poskładać puzzle, poskładać to wszystko i zanalizować w taki sposób, żeby mieć to pod kontrolą i podjąć właściwe decyzje. Możesz? Oczywiście, że nie. Od tego, że będziemy co minutę odświeżać wiadomości w telefonie, niewiele się zmieni. To ujawnia drugi ważny poziom tego wspólnego doświadczenia: naszą bezradność. Poszukiwanie i gromadzenie zasobów – choćby tylko informacyjnych – przynosi złudne poczucie odzyskiwania kontroli nad sytuacją, nad którą w rzeczywistości niemal żadnej kontroli się nie ma. Próbujemy, czasem desperacko, nadać jakieś rozumienie tej rzeczywistości, bardziej czy mniej świadomie oczekując, że odkryjemy w niej coś, co potwierdzi nasze dotychczasowe przeczucia, przekonania, lęki czy obawy. To tak zwany confirmation bias, czyli stan, w którym mamy już w umyśle wykute pewne przekonania, wieszczymy coś, czegoś się spodziewamy i szukamy wszędzie skrawków informacji czy dowodów, które nam to potwierdzą. Siedzimy więc przyssani do informacji, które do nas płyną, bo chcemy wiedzieć, co będzie dalej, ale też czy sprawdzą się te nasze własne lęki i fantazje. Spotkałem niedawno w metrze w Pradze mężczyznę w masce bojowej mp5. Bo sam się przekonał i znalazł dowody, że wojna zaraz się zacznie i u nas? Myślę, że to jest w dużej mierze jego odpowiedź na poczucie zagrożenia i lęk właśnie. Taka próba samoobrony psychiki działa trochę na podobnej zasadzie i na podobnym mechanizmie co uzależnienie. Wpadasz w pewną spiralę, szukasz kolejnych informacji i bodźców potwierdzających powzięte już przekonania, ale nic z tego ci nie pomaga, nic cię nie gruntuje. Brniesz więc dalej. Ten sam mechanizm działa także w przypadku teorii spiskowych. Tylko że teraz nikt nawet nie udaje, że coś z tego rozumie. Nie ma żadnego zestawu reguł, podręcznika powrotu do normalności. Nie jest jak z covidem, nie pomogą i nie uspokoją żadni eksperci od epidemiologii. W przypadku pandemii COVID-19 też mieliśmy do czynienia z ogromną ilością niewiadomych. Ale tu różnica jest jeszcze inna – jasno możemy źródła naszego lęku i napięcia ukierunkować, a nawet połączyć z działaniem konkretnych osób czy agresorów. Wróg jest uchwytny i widoczny. Jesteśmy w stanie jasno zdefiniować rzeczywistość, przepisać ją na czerń i biel, a następnie przełożyć to na środki zaradcze, jakie wydają się nam w danej chwili adekwatne. To, co z tym zrobimy, zależy oczywiście od dyspozycji osobistej i konstrukcji wewnętrznej. Jedni będą gromadzić zasoby, kupować maski i się zabezpieczać, innym pogłębią się lęki i zaburzenia. Wielu zaangażuje się w pomoc, bo to daje poczucie realnego i namacalnego wpływu, niezwykle teraz potrzebnego, ale czasem mogącego iść w parze z poczuciem winy, że samemu jest się w uprzywilejowanej sytuacji. Dla wielu z nas jest coś bardzo trudnego w tym dysonansie, w nieprzystawalności funkcjonowania w tym, co jest nadal naszą codziennością i co pozostało w jakimś stopniu nienaruszone. Oczywiście nie absolutnie, bo wojna jest faktem, ale nasze życie się nadal toczy: chodzimy do pracy, spotykamy ze znajomymi, opiekujemy się dziećmi. Według rytmu, który obowiązywał do tej pory. To źle? Nie, przeciwnie, to jest bardzo ważne i gruntujące, bo nie chodzi o to, żeby teraz ten rytm odwrócić do góry nogami. Ale wpływa na nas to poczucie nieprzystawalności – tego, że my tu żyjemy, a zaraz obok dzieje się coś upiornego, wojna, która całą strukturę codzienności Ukraińców kompletnie wywróciła. Dlatego usiłujemy się w jakiś sposób psychicznie dostosować. Przezwyciężyć to nagłe zakwestionowanie starego porządku świata, rzeczywistości, która przecież wydawała się czytelna i jasna. Raport o stanie ludzkich serc czytaj także Jak mówią o wojnie pacjenci w twoim gabinecie? Wydaje mi się, że zajmowanie się przeżyciem wojny jest już dosyć zaawansowanym etapem. Teraz dla większości ludzi rzeczą dość priorytetową jest odzyskanie jakiegoś poczucia bezpieczeństwa i stabilności, horyzontu, kierunku. Media w tym pomagają czy przeszkadzają? Na feedach mamy nie tylko fake newsy i dezinformację, ale też bardzo drastyczne filmy, zwłoki, rozszarpane ciała, ofiary cywilne – często w dodatku podawane przez polskich komentatorów z triumfalnymi, wiwatującymi komentarzami, jeśli to akurat wróg pada. Co to robi z odbiorcami? Paradoksalnie przez to medialne zapośredniczenie możemy wojnę przeżywać jako coś nierzeczywistego. Ale co to dokładnie znaczy? Oglądać jak film? Kiedy scrollujemy feedy, nie robimy tego tylko po to, żeby zgromadzić informacje. Szukamy też obrazów, żeby lepiej zrozumieć, czym jest wojna. Ale po przekroczeniu pewnej granicy znów – indywidualnej dla każdego, coraz trudniej jest umysłowi reagować z podobną wrażliwością, uważnością i empatią. Kiedy konsumujemy kolejne i kolejne wiadomości – bo to właśnie nieustannie robimy – stajemy się biernymi obserwatorami i konsumentami w morzu informacji. Dryfujemy na cienkiej tratwie między zaangażowaniem emocjonalnym i współodczuwaniem a pogrążaniem się w jakiejś odmianie apatii. Czemu apatii? Bo prędzej czy później nasz umysł zacznie bronić się przed intensywnymi uczuciami wywoływanymi przez kolejne drastyczne czy tragiczne obrazy. Żadna psychika nie jest w stanie tego na dłuższą metę wytrzymać. I co z tym zrobić? Wyłączyć social media? Nie chciałabym na to odpowiadać w trybie moralistycznym czy nakazującym. Wielu z nas zdaje sobie sprawę z tego, jak social media na nas oddziałują. W takich chwilach jak ta człowiek funkcjonuje bardzo atawistycznie. Internet jest źródłem mnóstwa gotowych narracji, a wiele z nich jest nierzetelnych, pełno tam dezinformacji. Dlaczego śmierć i wojna są nadmiarowo eksponowane i nawet przez rozsądnych ludzi komentowane w sposób triumfalistyczny? Być może stoi za tym właśnie potrzeba sprawiedliwego odwetu, chęć wzmocnienia ofiar, kibicowania im, opiewania ich triumfów nad agresorem. Ten triumfalizm jest zarazem jakimś rodzajem przejęcia kontroli, wywoływaniem w sobie wrażenia, że się w ten sposób chronimy przed przemocą. Jak to? To, że mamy do czynienia z przemocą, jesteśmy jej świadkami czy ofiarami, głęboko na nas oddziałuje. Dopóki czujemy, że pozostał nam jakiś obszar sprawstwa, nie pogrążamy się w spirali lękowo-depresyjnej. Kiedy przestajemy na przemoc reagować, zaczynamy być apatyczni, być może dlatego, że nie jesteśmy już w stanie zmobilizować własnych zasobów. Pewna część ludzi w Polsce odnajduje sprawstwo w komentowaniu, a inni, ogromna część, w pomocy ludziom uciekającym z Ukrainy. Ten zryw jest też, w jakimś sensie, naszą reakcją na wewnętrzne potrzeby – reakcją bardzo zdrową, dodajmy. Tylko pytanie, na jak długo starczą te zasoby. Człowiek nie może funkcjonować zbyt długo w stanie takiego wzmożenia. Zacznie się to w końcu domagać pewnego usystematyzowania: jakiegoś rytmu, trybu i struktury, w ramach których to się odbywa. Żeby nie było to robione tylko kosztem osobistej energii, nawet jeśli jest to zbiorowa mobilizacja. Jak pomagać bezpiecznie i skutecznie czytaj także Od covidu scrollowanie wojny różni się jeszcze tym, że od razu wiadomo, gdzie jest wróg, a gdzie przyjaciel, gdzie dobro, gdzie zło. To pomaga ludziom organizować się poznawczo? To bardzo naturalne. Na całym Zachodzie panuje konsensus co do tego, kto w tej wojnie jest agresorem, a kto ofiarą. Nie mogę i nie chcę udawać, że nie mam tu jasnego stanowiska, że nie sprzeciwiam się całą sobą czemuś, co jest w moim przekonaniu jawną przemocą ze strony Putina. Można się ludziom dziwić, że domagają się pociągnięcia do odpowiedzialności Rosji i Rosjan? Istnieje teraz taka bardzo głęboka potrzeba. Choć kierowanie jej na wszystkich Rosjan czy ogólnie na Rosję jawi mi się jako coś szalenie niebezpiecznego. Czujemy, że przemoc domaga się zdecydowanego zadośćuczynienia. Ale może to usuwać pytanie o jego formę etyczną: co jest sprawiedliwe? W jaki sposób możemy oddać sprawiedliwość, nie osuwając się jednak w tę samą przemocową logikę? Silne emocje bardzo strukturyzują rzeczywistość. Pytanie teraz, jak je zagospodarować na poziomie symbolicznym i wpuścić w przestrzeń społeczną w sposób rozsądny, nieeskalujący napięć i podziałów, nie destrukcyjny i nie negatywny. Nie pozwolić, by w cyniczny sposób zostały wkrótce zaprzęgnięte do tego, żeby budować czyjś kapitał polityczny. Bezkrwawy rewolucjonista poszedł na terapię czytaj także Przykładem takiego efektu jest rally ’round the flag, czyli gwałtowny wzrost popularności przywódców i liderów politycznych w czasach konfliktów zbrojnych. W czasach zagrożenia, braku poczucia bezpieczeństwa, braku orientacji, niepewności jest to dość podstawowy odruch. W momencie, w którym jest potrzeba odzyskania jakiegoś poczucia pewności, pojawia się duża skłonność do tego, żeby się skonsolidować wokół tego, kto dostarczy spójną narrację i wystarczająco wiarygodnie obieca nam zwrot utraconego bezpieczeństwa. Ale nie możemy tracić z oczu, że psychicznie cofamy się w takich chwilach do poziomu podstawowego i dość prymitywnego strukturyzowania i organizowania świata. Co też może nieść zagrożenia. Jakie? Bardzo łatwo przychodzi wtedy tworzenie prostych podziałów. W takiej chwili może nam się wydawać, że nawet w drobnym niuansie, geście czy przypadku ktoś ujawni przynależność do obozu naszych wrogów, na przykład mówiąc po rosyjsku. Przestajemy wtedy widzieć w nim człowieka. Po rozmowie być może mogłoby się okazać, że jest przeciwny polityce Putina i niechętny Rosji, ale do takiej rozmowy może wcale nie dojść, bo my automatycznie zaliczymy tę osobę do grupy nieprzyjaciół. To właśnie wymaga pewnego dystansu, zachowania zdolności do refleksji czy też, jak mówią psychoterapeuci, mentalizowania. W stanie bezpośredniego zagrożenia nie ma miejsca na takie niuansowanie czy zagłębianie się w różne subtelności. Jeśli doznajemy przemocy, to potrzebujemy się bronić. Kiedy toczy się wojna i jesteśmy w stanie zagrożenia, bardzo trudno być refleksyjnym, a nie impulsywnym, czasem odwetowym. I znów, jest to ogromna przestrzeń do zagospodarowania przez złowrogie siły polityczne i teorie spiskowe. Rosja to nie ja! Jak się dziś czują Rosjanki i Rosjanie w Polsce czytaj także Doświadczenie wojny, terroryzmu czy klęski żywiołowej odgrywa ważną rolę w konstruowaniu tożsamości grupowej i definiowaniu konfliktów z innymi. Na polskiej lewicy pojawił się spór w duchu westsplainingu, odcięcie się od zachodnich intelektualistów tak zapatrzonych w krytykę amerykańskiego imperializmu, że niedostrzegających rosyjskich bomb w Ukrainie. Lewicowcy Europy Środkowo-Wschodniej na nowo definiują swoją tożsamość. Będzie tego więcej? W gruncie rzeczy nie ma innej możliwości. Jakiś rodzaj nowych tożsamości będzie się konstytuował, bo to, co było do tej pory, się skończyło. Weszliśmy w całkiem nową rzeczywistość, nie będąc na nią przygotowanymi. Doświadczenie tak wstrząsające jak wojna zawsze coś rekonstruuje. Takie urealnienie, taka konfrontacja z rzeczywistością bez pewnych zasłon, bez przykrywek, tworzy szansę, żeby siebie na nowo obejrzeć i zredefiniować. Razem odcina się od zachodnich lewicowych międzynarodówek. Przez Rosję czytaj także Wraz z napływem ogromnej liczby uchodźców zmieni się tkanka społeczna w Polsce. Nie wiemy dziś oczywiście, w jakim stopniu i jak szybko. Ale uchodzą ludzie, którzy przy wszystkich podobieństwach mają też inną kulturę, inne przekonania, mogą wyznawać różne wartości. I niosą bagaż ciężkich, traumatycznych doświadczeń. W jaki sposób wejdą oni w Polsce w interakcję z tym, co tu zastaną? To oczywiście pytanie, na które nie ma w tej chwili odpowiedzi. Starą, dobrą zasadą Krytyki Politycznej jest to, że się coś wykuwa przez działanie. I wydaje mi się, że takiego zbiorowego, dobrego działania, które nie organizuje się wokół jakichś partykularyzmów, jest dzisiaj w Polsce wiele. Takiej skali koordynacji i kooperacji w solidarności z innymi nie byliśmy tu świadkami od bardzo dawna. Jak dalece to będzie długofalowe? Nie wiem tego oczywiście. Doświadczenie z początku pandemii COVID-19 też było takie, że wielu się wydawało, że ona musi zredefiniować naszą rzeczywistość społeczną, że coś się teraz głęboko zmieni, że musi nas prowadzić na jakieś nowe tory. Mam poważne wątpliwości, czy to się naprawdę stało. I czy cena, jaką zapłaciliśmy, jednak nie przewyższa wniosków, które z niej wyciągnęliśmy. ** Cveta Dimitrova – psychoterapeutka i filozofka. Założycielka ośrodka Znaczenia. Psychoterapia w Warszawie. Wraz z Tomaszem Stawiszyńskim prowadzi podcast terapeutyczno-filozoficzny Nasze wewnętrzne konflikty w radiu Tok FM.

zalewają nas emocje co to znaczy